Wkład piśmiennictwa do dzieła budowy ludzkiej podmiotowości na jego średniowiecznym etapie zaznaczył się w różnych jej aspektach: poczynając od koncepcyjnego wyodrębniania jednostki ze zbiorowości, poprzez różne formy jej konstruowania i ugruntowywania jej tożsamości, do wyposażenia jej w aparat pojęciowy, którym może objąć całą swoją egzystencję i przeznaczenie jako indywidualnej osoby ludzkiej postawionej wobec innych, wobec świata i czasu. — Referat próbuje dostrzec owe konstrukcyjne wysiłki w najważniejszych aspektach procesu cywilizacji (religia, obyczaje, tożsamość indywidualna, społeczna i narodowa). Materiałem egzemplifikacyjnym jest poradnik dla nowicjatu zakonnego De imitatione Christi augustianina ks. Tomasza z Kempen (1379?-1471).